NSA zakwestionował naganną praktykę organów skarbowych

7 marca 2022 r. NSA podjął uchwałę w składzie 7 sędziów w sprawie o sygn. akt I FPS 4/21. Przyczyną podjęcia uchwały była naganna praktyka organów podatkowych, które nie stosowały się do gwarancji procesowych dotyczących sposobu doręczeń.

Wcześniej organy podatkowe uznawały, że jakiekolwiek doręczenie stronie wywołuje skutki prawne nawet, jeśli miała ona pełnomocnika w postępowaniu, zwłaszcza gdy strona złożyła środek zaskarżenia. Naczelny Sąd Administracyjny stanął na wysokości zadania i uznał, że niedopuszczalne jest pomijanie pełnomocnika w postępowaniu. Podkreślił, że każdy błąd w doręczeniach obciąża organ podatkowy.

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że niezwykle istotne znaczenie ma czynność doręczania aktów administracyjnych. Prawidłowe doręczenie decyzji, czy też postanowienia, powoduje, iż takie rozstrzygnięcie wchodzi do obrotu prawnego a organ jest nim związany. Z momentem doręczenia strona poznaje treść decyzji lub postanowienia.

- W przypadku, gdy strona ma ustanowionego pełnomocnika jedynie doręczenie tego pisma pełnomocnikowi jest prawnie skuteczne – mówi w rozmowie z MarketNews24 dr Radosław Bulejak, Senior Associate, Kancelaria Ożóg Tomczykowski. - Pominięcie pełnomocnika i doręczenie pisma bezpośrednio stronie nie wywołuje skutków prawnych, czynność doręczenia w takiej sytuacji jest bezskuteczna.

NSA zwrócił uwagę, że w przypadku postanowień o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji ich prawidłowe doręczenie jest bardzo ważne. Wniesienie zażalenia na takie postanowienie nie wstrzymuje wykonania decyzji.  Po doręczeniu postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności wierzyciel od razu może zainicjować postępowanie egzekucyjne, co z kolei może doprowadzić do przerwania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

W takiej sytuacji tylko prawidłowe doręczenie do rąk pełnomocnika można uznać za bezskuteczne. Inny pogląd sprawia, że regulacje o doręczeniach stają się zbędne. Wywołanie skutku prawnego zależałoby jedynie od tego, czy strona lub pełnomocnik dowiedzieli się w jakiś sposób o rozstrzygnięciu.

- Słusznie NSA nie zgodził się z linią orzeczniczą, że doręczenie decyzji z pominięciem pełnomocnika jest skuteczne, jeżeli nie wywołuje dla stron ujemnych skutków procesowych. I jak podkreślił, w przypadku doręczeń sytuacja jest zero-jedynkowa – komentuje R.Bulejak z Kancelarii Ożóg Tomczykowski.

Każde naruszenie przepisów o doręczeniach będzie powodować, że decyzja lub postanowienie nie weszło do obrotu prawnego. Słusznie również NSA nie zgodził się z poglądem, że złożenie środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia błędnie doręczonego może konwalidować doręczenie. NSA dobitnie podkreślił, że podatnik powinien mieć zawsze pewność co do skuteczności doręczenia. Inna sytuacja jest nie do zaakceptowania.

Uchwała jest zatem bardzo ważna, gdyż wpisuje się w nowy trend orzeczniczy nastawiony na całkowitą i zupełną ochronę praw strony a neguje naruszenia prawa przez organ podatkowy. NSA nie zgodził się z profiskalną wykładnią przepisów Ordynacji podatkowej. Podatnik nie może w żadnej mierze ucierpieć wskutek naruszenia prawa przez organy podatkowe.