Powrót pracowników do pracy z pracy zdalnej: o czym trzeba pamiętać?

Wraz z odmrożeniem gospodarki, firmy będą stopniowo rezygnować z pracy zdalnej i przestoju ekonomicznego. Czy każdy pracownik musi się zgodzić na powrót do biura?

Po ponad dwóch miesiącach obowiązywania restrykcji rządowych wdrożonych z powodu pandemii wirusa SARS-CoV-2, do pracy stopniowo wracają pracownicy, którzy dotychczas wykonywali pracę zdalnie albo byli objęci przestojem ekonomicznym. Konieczne jest odpowiednie przygotowanie firm na ich powrót. 

Szczegółowe zalecenia w sprawie bezpiecznego powrotu do pracy wydała Państwowa Inspekcja Pracy.

- W pierwszej kolejności pracodawca powinien przeprowadzić ponowną ocenę ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach - mówi w rozmowie z MarketNews24 dr Agata Miętek, Lider Praktyki Prawo Pracy w Kancelarii Ożóg Tomczykowski. - Należy przy tym wziąć pod uwagę nie tylko zagrożenia fizyczne, biologiczne i chemiczne, ale także psychospołeczne.

Po aktualizacji oceny ryzyka kolejnym krokiem jest stworzenie planu działań, obejmującego właściwe środki bezpieczeństwa i kontroli, eliminujące zagrożenia, a jeśli nie jest to możliwe – minimalizujące zagrożenia. Taki plan działań powinien obejmować:

*środki techniczne (środki ochrony zbiorowej, np. obudowy pleksiglasowe, oddzielanie stanowisk pracy przegrodami); konieczne jest dbanie o sprawną i wydajną wentylację pomieszczeń pracy,

*środki organizacyjne (np. dalsze świadczenie pracy zdalnej, zwłaszcza w przypadku pracowników najbardziej narażonych, zmianowość na stanowiskach pracy, zwiększenie czasu trwania i ilości przerw w pracy, kierowanie tylko wykwalifikowanych pracowników do wykonania określonej pracy),

* środki ochrony osobistej (np. półmaski FFP2 i FFP3, N95 itp.),

*środki behawioralne (np. obserwacje przestrzegania reguł i wytycznych kierownictwa, nadzór nad pracownikami),

*działania przeciwepidemiczne (np. zapewnienie środków do dezynfekcji rąk i elementów środowiska pracy – blatów, klamek, poręczy, wyposażenia technicznego np. wspólne drukarki i kopiarki; zwiększenie częstotliwości sprzątania pomieszczeń pracy, a przede wszystkim pomieszczeń higieniczno – sanitarnych – odpowiednie zorganizowanie przerw, w tym na posiłki, aby ograniczyć liczbę osób przebywających w tym samym czasie w stołówce, pokoju socjalnym, kuchni, łazience i szatni).

W ocenie PIP , głównym celem działań nadal powinno być  redukowanie – na ile to możliwe – kontaktu fizycznego między pracownikami. 

W końcu, konieczne jest umieszczenie w widocznych miejscach plakatów zachęcających do pozostania w domu w przypadku choroby, informujące o zasadach, które należy stosować podczas kasłania i kichania oraz o zasadach higieny rąk i wytyczne dotyczące korzystania z maseczek i rękawiczek, jeśli pracownicy muszą je nosić.

Kwestie związane z BHP nie są jedynymi, które należy wziąć pod uwagę przygotowując scenariusz powrotu pracowników do pracy. Należy podjąć decyzję, czy rezygnacja z pracy zdalnej i zakończenie przestoju mają dotyczyć wszystkich pracowników czy tylko wybranych, a następnie odpowiednio zakomunikować pracownikom podjęte decyzje.

Na ostatnim etapie przygotowań warto rozważyć czy wprowadzić jakieś stałe zmiany w organizacji pracy, np. w zakresie szerszego wykorzystania pracy zdalnej czy większego uelastycznienia czasu pracy.

Czy pracownik może odmówić powrotu do pracy, oceniając, że praca zdalna jest dla niego bezpieczniejsza w czasach pandemii? Uznając na przykład, że sam dojazd do pracy jest dla niego zbyt dużym ryzykiem?  Jeżeli pracodawca zdecyduje o rezygnacji z pracy zdalnej i powiadomi o tym pracowników wraz ze wskazaniem na jakich zasadach praca w zakładzie pracy może być bezpiecznie wykonywana, to co do zasady taki pracownik nie będzie miał prawa, żeby odmówić.

- Należy natomiast zwrócić uwagę na art. 210 § 1 Kodeksu Pracy, który umożliwia pracownikowi powstrzymywanie się od wykonywania pracy w sytuacji jeżeli warunki pracy nie odpowiadają przepisom BHP i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika – mówi A.Miętek z Kancelarii Ożóg Tomczykowski. – A co to oznacza w praktyce? Wydaje się, że jeżeli zalecenia PIP zostały wprowadzone przez pracodawcę, to pracownik nie będzie mógł odmówić powrotu. Gdy jednak po powrocie do pracy przekona się, że zalecenia PIP zostały wprowadzone tylko teoretycznie, to powinien o tym powiadomić swojego przełożonego. Jeżeli to nie zostanie naprawione w trybie pilnym, wówczas pracownik może powiadomić, że nadal będzie pracował zdalnie, jednocześnie oczekując na wprowadzenie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, stosowanie do zaleceń wydanych przez PIP.