Powstaną nowe sądy wyspecjalizowane w ochronie własności intelektualnej
Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje obecnie nad projektem nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, którego głównym założeniem jest wprowadzenie wyspecjalizowanych sądów ds. własności intelektualnej.
Pomysł ten nie jest nowy…. podobne postulaty były zgłaszane od co najmniej parunastu lat i często podkreślano że główną bolączką polskiego systemu ochrony własności intelektualnej jest właśnie brak takich sądów. Z drugiej strony podobne do proponowanego rozwiązania, istnieją w większości Państw Członkowskich UE.
- Liczba spraw z zakresu własności intelektualnej, trafiających do polskich sądów, rośnie z roku na rok, natomiast brak wyspecjalizowanej kadry sądowniczej i znaczne skomplikowanie tych spraw nierzadko skutkuje dość dowolnymi rozstrzygnięciami - mówi w rozmowie z MarketNews24 Mikołaj Stępkowski, prawnik w Zięba&Partners.
Obecnie sprawy o naruszenie praw własności intelektualnej rozpoznawane są przez sądy powszechne oraz Sąd Najwyższy. Dodatkowo, w zakresie prawa własności przemysłowej, w postępowaniach o uzyskanie i utrzymanie ochrony, organem właściwym jest Urząd Patentowy oraz sprawujące nad nimi kontrolę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oraz NSA.
Proponuje się aby sprawami z zakresu szeroko pojętego prawa własności intelektualnej, a zatem zarówno prawa autorskiego i praw pokrewnych, własności przemysłowej, nieuczciwej konkurencji, ale również innych spraw dotyczących praw na dobrach niematerialnych (m.in. komercjalizacji dóbr osobistych), trafiły pod kognicję specjalnie utworzonych wydziałów sądów okręgowych w czterech miastach: Warszawie, Katowicach, Gdańsku i Poznaniu. Przy czym w drugiej instancji sprawy będą rozstrzygane przez wydziały dwóch sądów apelacyjnych - w Warszawie i Katowicach.
Projekt ustawy zakłada rezygnację z istnienia Sądu Unijnych Znaków Towarowych i Wzorów Wspólnotowych utworzonego w ramach XXII Wydziału Sądu Okręgowego w Warszawie, który dotychczas na zasadzie wyłączności rozstrzygał sprawy dotyczące naruszeń oraz wpadkowo utrzymania ochrony tych właśnie praw.
Zgodnie z projektem, Sąd Okręgowy w Warszawie pozostanie jednak wyłącznie właściwy w sprawach gatunkowo najpoważniejszych, przy rozstrzyganiu których niezbędna jest wiedza techniczna - dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, odmian roślin i tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym oraz mających znaczenie marginalne topografii układów scalonych.
Co istotne, nowela wprowadza przymus adwokacko-radcowsko-rzeczniowski. Zatem przed nowo utworzonymi wydziałami, strony będą musiały być reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników. Podyktowane jest to przede wszystkim potrzebą specjalizacji, ale również chęcią usprawnienia i przyspieszenia postępowań. Prowadzenie sporów w sprawach własności intelektualnej wymaga znajomości regulacji unijnych, harmonizujących oraz ujednolicających ten obszar prawa, a przede wszystkim orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE i działającego w jego ramach Sądu UE. Zatem zarówno pełnomocnicy jak i sędziowie muszę posiadać odpowiednią ekspertyzę w tym zakresie.
W razie ustanowienia takiego przymusu, strony będą musiały oczywiście liczyć się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów związanych z honorarium pełnomocnika, ale już obecnie zwłaszcza uprawnieni - korzystają z usług profesjonalnych pełnomocników.
Niezależnie jednak od tego, projekt przewiduje możliwość zwolnienia strony z obowiązku zastępstwa przez pełnomocnika, jeśli uzasadniają to – zgodnie z projektem: „szczególne okoliczności, w tym stopień zawiłości sprawy”.
- Reorganizacja właściwości sądów w powyższym zakresie pozwoli m.in. uniknąć dość często występującej sytuacji, w których sędziowie – z powodu zawiłości sprawy, m.in. pod względem technicznym – opierają rozstrzygnięcia w głównej mierze posługując się opiniami biegłych, którzy w istocie dokonują ocen prawnych, co nie powinno mieć miejsca - wyjaśnia M.Stępowski z kancelarii Zięba&Partners.
Sądy ds. własności intelektualnej zyskają również kompetencję do rozstrzygania w przedmiocie utrzymania ochrony praw do znaków towarowych oraz praw z rejestracji wzorów przemysłowych – w skutek wytoczenia powództwa wzajemnego w postępowaniu o naruszenie. Dotychczas taka możliwość występowała wyłącznie w odniesieniu do ich unijnych odpowiedników tych praw. Natomiast w odniesieniu do praw krajowych, strona domagająca się unieważnienia lub wygaszenia prawa musiała wnosić o zawieszenie postępowania i wszczynać odrębne postępowanie przed Urzędem Patentowym, co budziło liczne kontrowersje.
Projekt przewiduje również liczne zmiany w zakresie proceduralnym, dotyczące m.in. pakietu środków służących zabezpieczeniu dowodów, a także sposobu ustalenia odszkodowania za naruszenie praw własności intelektualnej.
Kształt proponowanej przez Ministerstwo Sprawiedliwości noweli zapewne ulegnie jeszcze licznym zmianom. Proponowany termin wejścia w życie noweli to 1 stycznia 2020 r.